રશિયાએ ઈરાન સુધી રેલવે લાઈન બનાવવા માટે તિજોરી ખોલી, મુંબઈ સુધી લિંક હશે, જાણો પુતિનની ભવ્ય યોજના

રશિયા મહત્વાકાંક્ષી યોજના હેઠળ ઈરાનમાં 164 કિલોમીટર લાંબી રાશ્ત-અસ્તારા રેલ્વે લાઇનના નિર્માણમાં રોકાણ કરી રહ્યું છે. આ પ્રોજેક્ટની કિંમત 1.7 બિલિયન ડોલર (લગભગ 14 હજાર કરોડ રૂપિયા) છે. આ રેલ લાઇન ઇન્ટરનેશનલ નોર્થ-સાઉથ ટ્રાન્સપોર્ટ કોરિડોર (INSTC) નો ભાગ છે. રશિયા માટે આ રેલ લાઇન કેટલી મહત્વની છે તે એ વાત પરથી સમજી શકાય છે કે તેના પૂર્ણ થયા બાદ માત્ર 10 દિવસમાં જ મુંબઈથી રશિયાના સેન્ટ પીટર્સબર્ગ સુધી માલસામાન પહોંચાડી શકાય છે. યુક્રેન પર હુમલા બાદ પશ્ચિમી દેશોએ રશિયા પર ભારે પ્રતિબંધો લગાવ્યા છે, જેના કારણે રશિયાની અર્થવ્યવસ્થા પર ભારે દબાણ છે. પશ્ચિમી પ્રતિબંધોના દબાણને હળવું કરવા માટે મોસ્કો ભારત અને ગલ્ફ દેશો સાથે તેના સંબંધોને વધારવા માટે અબજોનું રોકાણ કરી રહ્યું છે.

રશિયા અને ઈરાને ઈન્ટરનેશનલ નોર્થ સાઉથ ટ્રાન્સપોર્ટ કોરિડોર હેઠળ રેલ્વે લાઈન બનાવવા માટે ગયા વર્ષે એક ડીલ પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. ન્યૂયોર્ક ટાઈમ્સના અહેવાલ મુજબ, પ્રસ્તાવિત રેલ લાઈન ઈરાનમાં કેસ્પિયન સમુદ્રની નજીક સ્થિત શહેર રાશ્ત અને અઝરબૈજાનની સરહદે આવેલા અસ્તારાને જોડશે. આ લિંક દ્વારા, તે આગળ અઝરબૈજાન રેલ્વે દ્વારા રશિયન રેલ્વે ગ્રીડ સુધી પહોંચશે. ચાલો જોઈએ કે ઈરાનમાં આ મોટા રોકાણ દ્વારા રશિયા શું હાંસલ કરવા માંગે છે અને તેની લાંબા ગાળાની યોજના શું છે?

રશિયા રેલ્વે લાઇનથી શું હાંસલ કરવા માંગે છે?

યુરોપ દાયકાઓથી રશિયાનું એકમાત્ર સૌથી મોટું બજાર રહ્યું છે, પરંતુ યુક્રેન પરના હુમલા બાદ પશ્ચિમી પ્રતિબંધોએ આ પરિસ્થિતિ બદલી નાખી છે. ત્યારથી, રશિયાએ વેપાર વધારવા માટે એશિયા તરફ નજર કરી છે, જેમાંથી ભારત, ચીન અને ઈરાન તેની વિશેષ યાદીમાં છે. ઈરાની રેલવે પ્રોજેક્ટમાં રશિયન રોકાણને આ લક્ષ્ય હાંસલ કરવાની દિશામાં એક પગલું માનવામાં આવી રહ્યું છે. કેસ્પિયન સમુદ્રમાં આ પ્રોજેક્ટ પૂરો થવાથી રશિયાને બાલ્ટિક સમુદ્રથી ઈરાનના બંદરો સુધી કનેક્ટિવિટી મળશે, જે હિંદ મહાસાગર અને અખાત સુધી રશિયાની પહોંચને આગળ વધારશે.

હકીકતમાં, પ્રતિબંધોનો સામનો કરી રહેલું રશિયા પશ્ચિમથી દૂર જવાનો રસ્તો શોધી રહ્યું છે. ગ્લોબલ સાઉથ સાથે સંબંધો વિકસાવવા એ આ ક્ષણે રશિયાની સૌથી મોટી પ્રાથમિકતા છે. નવી વેપાર લિંક રશિયાને તેના તેલ અને ગેસને અન્ય બજારોમાં પહોંચાડવાનો માર્ગ આપશે. આ સાથે, તે તે માલની આયાત કરવામાં પણ મદદ કરશે જેનું ઉત્પાદન તે કરી શકતું નથી. ધ હિંદુના એક અહેવાલ મુજબ, રશ્ત-અસ્તારા રેલ્વે લાઈન અઝરબૈજાન રેલ્વે સાથે જોડાશે, જે ઈરાનના સૌથી વ્યસ્ત બંદર સેન્ટ પીટર્સબર્ગ અને બંદર અબ્બાસ વચ્ચે સીધો કોરિડોર બનાવશે. આ રેલ્વે લાઇન પ્રોજેકટનું કામ આ વર્ષે શરૂ થાય તેવી શક્યતા છે. જો કે, તે 2027 માં સંપૂર્ણ રીતે શરૂ થશે.

શા માટે તે ભારત માટે ખાસ છે?

ઈન્ટરનેશનલ નોર્થ સાઉથ ટ્રાન્સપોર્ટ કોરિડોરનો પાયો વર્ષ 2002માં નાખવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે ભારત, રશિયા અને ઈરાને 7200 કિમી લાંબા મલ્ટી-મોડ ટ્રાન્સપોર્ટ કોરિડોર બનાવવા માટે હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. આ પ્રોજેક્ટ માટે 10 વધુ દેશો – અઝરબૈજાન, બેલારુસ, બલ્ગેરિયા, આર્મેનિયા, કઝાકિસ્તાન, કિર્ગિસ્તાન, ઓમાન, તાજિકિસ્તાન, તુર્કી અને યુક્રેન દ્વારા સંમતિ આપવામાં આવી હતી. આ કોરિડોરનો ઉદ્દેશ્ય રશિયાના બાલ્ટિક સી પોર્ટને ઈરાન દ્વારા અરબી સમુદ્રમાં ભારતના પશ્ચિમ બંદર સાથે જોડવાનો હતો. જોકે, વિવાદાસ્પદ પરમાણુ કાર્યક્રમને કારણે ઈરાન પર લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધોને કારણે છેલ્લા ઘણા વર્ષોમાં આ પ્રોજેક્ટમાં વધુ પ્રગતિ થઈ નથી. છેવટે, મે 2023 માં, રશિયા અને ઈરાને રાશ્ત-અસ્તારા રેલ્વે લાઇનના નિર્માણ માટે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા.